Örümceklerde Kur, Çiftleşme, Yamyamlık, Yumurtlama ve dahası...

[0959kedi]

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun! Çocuk bayramı da gelmişken örümceklerin nasıl yavru yaptığına, örümceklerde kur, çiftleşme, yumurtlama gibi şeylere değineceğim bu konuda.

Üreme Organları​

Pedipalp ve Palpal Bulb:​

Pedipalp örümceklerde suratın iki yanlarında bulunan, bacağa benzer, bacaklardan daha kısa iki uzuvdur. Dişilerde pek bir işlevi yoktur ancak erkeklerde pedipalpların ucunda "palpal bulb" denilen erkek örümcek üreme organı bulunur. Üreme organıdır ama sperm orada üretilmez. "Sperm ağı" başlığında buna geri döneceğim.

Palpal bulb segmentleri:​

Görsel 1 Palpal Bulb basitleştirilmiş diagram.

Epigyne:​

Entelegynae dişi örümcek üreme organına Epigyne veya Epigynum denir(Entelegynae olmayanların dişi üreme organının özel bir ismi yok). Örümcek çiftleştikten sonra spermler Spermatheca adı verilen kısımda yumurta kesesi örene kadar depolanır.
Dişi üreme organları Entelegynae ve Entelegynae olmayan(Ing: Non-Entelgeynae) olarak ikiye ayrılır. Entelegynae, tipik örümceklerin (Araneomorphae) bir grubudur. Dişi üreme organı(Epigyne) ve erkek palpal bulbları daha gelişmiş ve daha karmaşıktır.

Görsel 2 Entelegynae olmayan dişi üreme sistemi

Görsel 3 Entelegynae dişi üreme sistemi

Çiftleşme öncesi davranışlar​

Eş Koruma (Ing: Mate Guarding)​

Yetişkin erkek örümceğin genç dişi örümceğin yetişkin olana kadar diğer erkeklerden korumasıdır. Dişi yetişkin olunca erkek çiftleşir ve gider. Genç dişiyi koruyan erkek ile bakire bir yetişkin dişi bulan erkeklerin çiftleşme başarısı arasında bir fark yoktur.

Evlilik Hediyesi (Ing: Nuptial Gift)​

Pisauridae familyasında görülür. Erkeğin avladığı bir böceği ağa sarıp dişiye hediye etmesidir. Dişi hediyeyi yemekle meşgulken erkek çiftleşir. Bu sayede hem cinsel yamyamlık olasılığı düşer hem de çiftleşme başarısı artar. 2001'de yayınlanan bir makaleye göre hediye vermeyen erkeklerin %40'ı çiftleşebilirken bu sayı hediye veren erkeklerde %90!
Erkekler bazen çiftleşme sırasında cinsel yamyamlığı engellemek için ölü taklidi yapabilir. Bazen erkek dişiyi kandırmak için sahte hediye hazırlayabilir.

Eş Bağlama (Ing: Mate Binding)​

Erkek örümceğin kendisinden çok daha büyük olan dişiyi ince ipek ile sarmasıdır. Bu davranışın dişinin direnmesini ve cinsel yamyamlığı azalttığı düşünülüyor. Nephila pilipes türünde görülür.

Bridal veil​

Eş bağlama gibidir ama ince ipek değil, erkek örümceğin dişiyi gerçek anlamda bağlamasıdır. Çiftleşmeden önce dişiyi ağıyla bağlar ve çiftleşir. Cinsel yamyamlık önlenmiş ve çiftleşme başarısı artmış olur.

Kur dans(lar)ı (Ing: Courtship Dance)​

Erkek örümceğin dişiye av hayvanı olmadığını, çiftleşmeye çalışan bir erkek olduğunu göstermek ve aynı zamanda cinsel yamyamlığı azaltmak için bacakları ve/veya pedipalplarıyla yaptığı dans. En güzel örneği Maratus cinsi tavus kuşu örümcekleridir.

Sperm Ağı (Ing: Sperm Web)​

Spermler palpal bulb'da üretilmez, erkek örümceğin karnında üretilir. Erkek çiftleşme öncesinde kendisine küçük bir Sperm ağı örer ve karnının altındaki spermi üreten organdan ağın üstüne birkaç damla sperm bırakır. Sonrasında spermi o ağdan palpal bulb'a alır.

Çiftleşme sırasında yapılan davranışlar​

Mate Plugging​

Erkek örümceğin çiftleşme sırasında pedipalpını kırması ve pedipalpın dişinin üreme organında tıpa gibi kalmasıdır. Pedipalp koptuğununda içindeki spermler dişiye daha hızlı aktarılır, diğer erkeklerin aynı dişiyle çiftleşmesini engeller.

Mancınık Mekanizması (Ing: Catapult Mechanism)​

Uloboridae familyasından bazı erkek örümcekler çiftleştikten sonra dişinin onları yemesini engellemek için kendilerini mancınık gibi uzağa fırlatır. Cinsel yamyamlık engellenmiş olur ve aynı erkek daha fazla dişi ile çiftleşebilir.

Cinsel Yamyamlık / Eşeysel Kanibalizm (Ing: Sexual Cannibalism)​

Cinsel yamyamlık dişinin çiftleşmeden önce, çiftleşme sırasında veya çiftleştikten sonra erkeği yemesidir. Örümcekler arasında oldukça yaygındır ve neredeyse her türde görülebilir desek yanlış olmaz. Yaygındır ancak olup olmayacağını belirleyen; dişinin açlık durumu, dişi ve erkeğin boy farkı, erkeğin yaşı, dişinin bakirelik durumu gibi gibi parametreler vardır.


Çiftleşme öncesi davranışlarda da çiftleşme sırasında yapılan davranışlarda da sayamadığım daha çok şey var ama çok uzun olsun istemiyorum o yüzden bence böyle yeterli. Eklemek istedikleriniz varsa yanıt olarak ekleyin lütfen.

Yumurtalar ve Yavrular​

Dişi yumurtlayacağı zaman bir yumurta kesesi örer. Spermatheca'da depoladığı spermler ile yumurtalarını döller ve epigyne'den yumurta kesesinin içine yumurtlar. Yumurta keselerinin yapıları ve içlerindeki yumurta sayıları familyadan familyaya, cinsten cinse değişiklik gösterir.

Çoğu örümcekte yavru bakımı yoktur ama örneğin Lycosidae familyasının dişileri yavrular belli bir yaşa gelene kadar sırtında taşır.

Bazı örümcekler, diğer örümceklerin yumurtalarını yiyebilir.

Yavrular anneyi de yiyebilir, buna Matrifaji (Ing: Matriphagy) denir. Örneğin; Stegodyphus dumicola.


Umarım faydam dokunmuştur, iyi günler efendim.

GÖRSEL KAYNAKÇA​

1 - Peter coxhead, CC BY-SA 4.0 - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Araneae_palpal_bulb_diagram_en.png
2 - Peter coxhead, CC BY-SA 4.0 - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spider_fertilization_systems_-_haplogyne.svg
3 - Peter coxhead, CC BY-SA 4.0 - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spider_fertilization_systems_-_entelegyne.svg

KAYNAKÇA​

Web Siteleri:​

1 - https://en.wikipedia.org/wiki/Palpal_bulb
2 - https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_spider_terms
3 - https://en.wikipedia.org/wiki/Entelegynae
4 - https://araneae.nmbe.ch/glossary
5 - https://en.wikipedia.org/wiki/Nuptial_gift
6 - https://en.wikipedia.org/wiki/Pisaura_mirabilis
7 - https://en.wikipedia.org/wiki/Nursery_web_spider
8 - https://www.nationalgeographic.com/...ng-back-rubs-orb-weavers-silk-animals-science
9 - https://www.nationalgeographic.com/...sex-cannibals-silk-animals-weird-wild-science
10 - https://www.nationalgeographic.com/...e-to-fertilise-her-remotely-while-being-eaten
11 - https://www.nationalgeographic.com/...-catapult-to-avoid-getting-eaten-after-mating
12 - https://www.nationalgeographic.com/animals/article/spiders-mothers-cannibals-arachnids

Makaleler:​

Elias, D. O., Sivalinghem, S., Mason, A. C., Andrade, M. C. B., & Kasumovic, M. M. (2014). Mate-guarding courtship behaviour: tactics in a changing world. Animal Behaviour, 97, 25–33. doi:10.1016/j.anbehav.2014.08.007
Stalhandske, P. (2001). Nuptial gift in the spider Pisaura mirabilis maintained by sexual selection. Behavioral Ecology: Official Journal of the International Society for Behavioral Ecology, 12(6), 691–697. doi:10.1093/beheco/12.6.691
Zhang, S., Kuntner, M., & Li, D. (2011). Mate binding: male adaptation to sexual conflict in the golden orb-web spider (Nephilidae: Nephila pilipes). Animal Behaviour, 82(6), 1299–1304. doi:10.1016/j.anbehav.2011.09.010
Trillo, M. C., Laborda, Á., Francescoli, G., & Aisenberg, A. (2019). Fifty shades of silk: sexual behavior and bridal veil deposition in the spider Ctenus longipes. Acta Ethologica, 22(1), 47–56. doi:10.1007/s10211-018-0306-7
Ponte, R. P. da, Stefani, V., Villanueva-Bonilla, G. A., & Vasconcellos-Neto, J. (2023). Reproductive behavior of Ogre-faced spider, Deinopis cf. cylindracea, in its natural habitat. doi:10.21203/rs.3.rs-2977143/v1
Zhang, S., Liu, Y., Ma, Y., Wang, H., Zhao, Y., Kuntner, M., & Li, D. (2022). Male spiders avoid sexual cannibalism with a catapult mechanism. Current Biology: CB, 32(8), R354–R355. doi:10.1016/j.cub.2022.03.051

Kitaplar:​

Platnick, N. I. (2020). Spiders of the World: A Natural History. Amerika Birleşik Devletleri: Princeton University Press.
Nentwig, W., Ansorg, J., Bolzern, A., Frick, H., Ganske, A., Hänggi, A., Kropf, C., Stäubli, A. (2022). All You Need to Know About Spiders. İsviçre: Springer International Publishing.
Engelhaupt, E. (2022). Carpici Detaylar - National Geographic: Bilimin Karanlik Tarafindan Maceralar. Ukrayna: Beta Basim Yayin.