Selamlar, hobiye yeni başlayan kişilerin öğrenmek istediği becerilerin başını genelde tür ve cins tespiti tutuyor. Bunu başarmak için genişten dara doğru ilerleyerek öğrenmenizi tavsiye ederim. O yüzden bugün sizlere altfamilyaları anlatacağım. Bu sayede elinizdeki karıncaların hangi altfamilyadan olduğunu anlayabilirsiniz ve olası cinsleri de mümkün olduğunca azaltmış olursunuz. Ayrıca "Tetramorium ve Tapinomanın farkı ne?" gibi absürt soruların neden açıklanması zor sorular olduğunu da nispeten anlarsınız.
Bu rehber, @hasany arkadaşımızın yazdığı "Yeni Başlayanlar İçin Altfamilya Ayrımları" isimli konunun biraz daha gelişmiş versiyonu olacak.
Önce onu okuyup sonra bu rehbere geçmenizi tavsiye ederim, bilgisiz bir konumda iken şimdi vereceğim bilgileri edinirseniz kafanız oldukça karışabilir. En alta inerseniz konunun linkini "Kaynakça" kısmında görebilirsiniz.
Formicidae familyası, 16 altfamilya ve 345(?) cins ile bizim "Karınca" dediğimiz böcekleri içeren bir taksondur.
Ülkemizde bu familyaya ait 7 altfamilya bulunuyor. Önceki rehberde en yaygın 3 altfamilya için tanı anahtarları yazılmış, ben bu rehberde 7 altfamilyanın da ayrımını anlatacağım.
Söylediğim gibi önce Hasan'ın rehberini okumanız tavsiyemdir, daha temelden ve anlaşılır şekilde bilgiler vermiş kendisi. Benim söyleyeceğim altfamilyaların kimisini ömrünüzde göremeyeceksiniz bile muhtemelen.
Öncelikle birkaç bilgi vermem gerekiyor:
Petiole ve Postpetiole
Karınca bedeni temelde 3 parçadan oluşur.
Kafa, Thorax ve Abdomen.
Thorax ile Abdomeni birbirine bağlayan parçaya "Petiole" denir.
Eğer birey ikinci bir bağlantı parçasına sahipse bu ikinci parçaya "Postpetiole" denir.
Bulduğunuz bir karıncada bakmanız gereken ilk şey Petiole ve Postpetioledir. Petiole sayısı ve şekli ile tüm alt familyaları birkaç istisna cins haricinde birbirinden ayırabilirsiniz.
Asit Poru(Acidopore)
Abdomen sonunda bulunan bir asit deliğidir.
Ters huni şeklinde bir dizi kıl tarafından korunur.
Formicinae alt familyasına özgüdür.
Koza(Cocoon)
Kimi karınca türlerinin bakteri ve mantarlardan korunmak gibi amaçlarla evrimleştirdiği, larvaların pupa evresine geçerken çevrelerine sardığı bir ipek kılıftır.
Eğer bahsi geçen türün koza örmek gibi bir özelliği yoksa veya koza örebilen türün larvası zemine tutunamamışsa pupa evresi kozasız olur.
Yani "Kozası olmayan bir birey koza örebilen bir türe ait değildir" diyemeyiz.
Kozalı Pupa
Kozasız Pupa
Anten Topuzu(Antennal Club)
Karıncaların antenleri anten sapından sonra birçok segment halinde bölünür. Fakat bazen her segment aynı değildir, antenin ucuna yaklaştıkça en uçtaki birkaç segmentin kalınlıkları değişir. Bu kalınlığı farklı olan segmentlere anten topuzları denir. Kimi altfamilyalar bu anten topuzlarına sahipken, kimileri bundan yoksundur.
Topuzsuz bir anten
2 segmentli topuzu olan bir anten
Dikenler(Spine)
Bazı karıncaların thoraxlarının ''propodeum'' kısmında bulunan kimi zaman ufacık kimi zaman oldukça uzun olan bir çift dikendir. Dikene sahip olmayan bir karıncanın altfamilyasını anlamak için daha fazla veri gereklidir fakat dikeni olan bir karınca çoğunlukla Myrmicinae altfamilyasındandır.
Dikensiz(spinesiz) bir işçi
Dikenli(spineli) bir işçi
Oldukça uzun dikenli bir işçi
Bu kadar bilgi yeterli, şimdi bu bilgilerin hangi altfamilyada hangi formda olduğunu anlatalım.
1-Formicinae
Ülkedeki en yaygın altfamilyalardan birisidir.
Asit poruna sahip tek altfamilyadır. Tek petioleye sahiptirler ve petioleleri genelde belirgindir.
Petioleleri oval, üçgen, dikdörtgen, kare, beşgen gibi birçok şekilde olabilir.
Altfamilyanın çoğu koza örer. İçerisindeki bazı cinsler koza örme yeteneğine sahip değildir. (Nylanderia, Colobopsis..) Antenleri topuzsuzdur.
Bazı türlerinde dikenler(spine) mevcuttur, iğne bulundurmazlar. Örneğin Lepisiota fraunfeldi.
2-Dolichoderinae
Tapinoma cinsi dışında bu altfamilyadan olup Türkiye'de yaygın olan pek cins yoktur. Tek petioleye sahiptirler ve petioleleri gizlidir. Abdomenin ilk tergiti genelde petioleyi kapatır bu yüzden petiole hiç yokmuş gibi görünür. Dolichoderus gibi bazı cinslerin petioleleri oldukça açıkta ve barizdir. Koza öremezler, dikenleri veya iğneleri yoktur. Abdomenlerinin sonunda genelde bir yarık, çentik bulunur.
3-Myrmicinae
Türkiye'nin en kalabalık altfamilyasıdır. Petioleye ve Postpetioleye sahiptirler. Kimi türleri iğneye sahiptir. Bazı türlerinde de dikenler vardır. Pupaları kozasızdır. Antenlerinde topuzlar mevcuttur.
4-Ponerinae
Pek yaygın olmayan bir altfamilyadır. Bedenleri ince uzundur, uzun ve kalın dikdörtgeni andıran şekilde bir petioleleri vardır. Koza örerler, iğneleri vardır fakat spineleri yoktur. Anten topuzları vardır. Cryptictirler yani yer üstünde görünmeden ışıktan uzak yaşarlar.
5-Dorylinae
Ordu türlerinden oluşan bir altfamilyadır. Yani tamamen göçebe yaşarlar. Cryptictirler. Dorylus cinsinin petiolesi vardır, anten topuzu yoktur; Aenictus ve Parasyscia cinslerininse Postpetiolesi ve anten topuzu vardır. Thoraxları tamamen birbirine kaynaşmıştır ve düzdür. Genelde işçilerin gözleri yoktur. Aenictus'ta iğne görülmüştür. Dikenleri yoktur. Bilindiği kadarıyla ülkemizde bulunan Dorylinaelerin hiçbiri koza örmüyor. Kendileri çok çok nadirdir, göçebe yaşadıkları için esaret altında beslenemezler, cryptic oldukları için yüzeyde görülemezler. Uçuş gibi istisna durumlarda prensine denk gelebilirsiniz veya işçileri yuva ağzında görebilirsiniz. Aklınızda tutmanız veya bilmeniz gereken bir alt familya değiller, bulan birisini görme ihtimaliniz yok denecek kadar az. Gördüğünüzde de kendilerini belli ederler.
6-Amblyoponinae
Fazlasıyla nadir bir altfamilyadır. Ülkemizdeki tek üyesi Stigmatomma cinsidir. Kare kafası, uzun çenesi ve ince bedeni ile farklı bir cins ile karıştırılamayacak kadar spesifiktir. Fakat meraklısı için ayrımını söyleyeyim:
Amlyoponinae altfamilyası, gasterin ilk tergiti ile yarısına kadar kaynaşmış halde olan petioleden kendilerini belli ederler.
Pupalarına koza örerler, dikenleri yoktur, tek petioleleri vardır. Antenleri topuzludur. İğneleri mevcuttur.
Stigmatomma
7-Proceratiinae
Tıpkı Amblyoponinae gibi bu altfamilya da fazlasıyla nadirdir ve oldukça spesifik bir yapıya sahip tek bir yerli cinsi vardır; Proceratium.
Parlak turuncu rengi ve abdomeninin 2. tergitinden itibaren başlayan eğimi ile kendisini belli eder. Tek petiolesi vardır, dikeni yoktur fakat iğnesi vardır. Pupaları kozaya sahiptir. Antenleri topuzludur.
Genel bilgi düzenlemesi ve görsel yardım için @Ares 'e teşekkür ederim.
KAYNAKÇA:
www.antwiki.org
www.antwiki.org
www.antwiki.org
www.antwiki.org
antwiki.org
www.antwiki.org
www.antwiki.org
karincaciftligim.com
Görsellerin Linkleri
www.bearteam.info
www.pubs.ext.vt.edu
nn.wikipedia.org
www.thewildmartin.com
www.inaturalist.org
Bu rehber, @hasany arkadaşımızın yazdığı "Yeni Başlayanlar İçin Altfamilya Ayrımları" isimli konunun biraz daha gelişmiş versiyonu olacak.
Önce onu okuyup sonra bu rehbere geçmenizi tavsiye ederim, bilgisiz bir konumda iken şimdi vereceğim bilgileri edinirseniz kafanız oldukça karışabilir. En alta inerseniz konunun linkini "Kaynakça" kısmında görebilirsiniz.
Formicidae familyası, 16 altfamilya ve 345(?) cins ile bizim "Karınca" dediğimiz böcekleri içeren bir taksondur.
Ülkemizde bu familyaya ait 7 altfamilya bulunuyor. Önceki rehberde en yaygın 3 altfamilya için tanı anahtarları yazılmış, ben bu rehberde 7 altfamilyanın da ayrımını anlatacağım.
Söylediğim gibi önce Hasan'ın rehberini okumanız tavsiyemdir, daha temelden ve anlaşılır şekilde bilgiler vermiş kendisi. Benim söyleyeceğim altfamilyaların kimisini ömrünüzde göremeyeceksiniz bile muhtemelen.
Öncelikle birkaç bilgi vermem gerekiyor:
Petiole ve Postpetiole
Karınca bedeni temelde 3 parçadan oluşur.
Kafa, Thorax ve Abdomen.
Thorax ile Abdomeni birbirine bağlayan parçaya "Petiole" denir.
Eğer birey ikinci bir bağlantı parçasına sahipse bu ikinci parçaya "Postpetiole" denir.
Bulduğunuz bir karıncada bakmanız gereken ilk şey Petiole ve Postpetioledir. Petiole sayısı ve şekli ile tüm alt familyaları birkaç istisna cins haricinde birbirinden ayırabilirsiniz.
Asit Poru(Acidopore)
Abdomen sonunda bulunan bir asit deliğidir.
Ters huni şeklinde bir dizi kıl tarafından korunur.
Formicinae alt familyasına özgüdür.
Koza(Cocoon)
Kimi karınca türlerinin bakteri ve mantarlardan korunmak gibi amaçlarla evrimleştirdiği, larvaların pupa evresine geçerken çevrelerine sardığı bir ipek kılıftır.
Eğer bahsi geçen türün koza örmek gibi bir özelliği yoksa veya koza örebilen türün larvası zemine tutunamamışsa pupa evresi kozasız olur.
Yani "Kozası olmayan bir birey koza örebilen bir türe ait değildir" diyemeyiz.
Kozalı Pupa
Kozasız Pupa
Anten Topuzu(Antennal Club)
Karıncaların antenleri anten sapından sonra birçok segment halinde bölünür. Fakat bazen her segment aynı değildir, antenin ucuna yaklaştıkça en uçtaki birkaç segmentin kalınlıkları değişir. Bu kalınlığı farklı olan segmentlere anten topuzları denir. Kimi altfamilyalar bu anten topuzlarına sahipken, kimileri bundan yoksundur.
Topuzsuz bir anten
2 segmentli topuzu olan bir anten
Dikenler(Spine)
Bazı karıncaların thoraxlarının ''propodeum'' kısmında bulunan kimi zaman ufacık kimi zaman oldukça uzun olan bir çift dikendir. Dikene sahip olmayan bir karıncanın altfamilyasını anlamak için daha fazla veri gereklidir fakat dikeni olan bir karınca çoğunlukla Myrmicinae altfamilyasındandır.
Dikensiz(spinesiz) bir işçi
Dikenli(spineli) bir işçi
Oldukça uzun dikenli bir işçi
Bu kadar bilgi yeterli, şimdi bu bilgilerin hangi altfamilyada hangi formda olduğunu anlatalım.
1-Formicinae
Ülkedeki en yaygın altfamilyalardan birisidir.
Asit poruna sahip tek altfamilyadır. Tek petioleye sahiptirler ve petioleleri genelde belirgindir.
Petioleleri oval, üçgen, dikdörtgen, kare, beşgen gibi birçok şekilde olabilir.
Altfamilyanın çoğu koza örer. İçerisindeki bazı cinsler koza örme yeteneğine sahip değildir. (Nylanderia, Colobopsis..) Antenleri topuzsuzdur.
Bazı türlerinde dikenler(spine) mevcuttur, iğne bulundurmazlar. Örneğin Lepisiota fraunfeldi.
-Camponotus
-Cataglyphis
-Colobopsis
-Formica
-Lasius
-Lepisiota
-Nylanderia
-Paratrechina
-Plagiolepis
-Polyergus
-Prenolepis
-Proformica
-Rossomyrmex
-Cataglyphis
-Colobopsis
-Formica
-Lasius
-Lepisiota
-Nylanderia
-Paratrechina
-Plagiolepis
-Polyergus
-Prenolepis
-Proformica
-Rossomyrmex
2-Dolichoderinae
Tapinoma cinsi dışında bu altfamilyadan olup Türkiye'de yaygın olan pek cins yoktur. Tek petioleye sahiptirler ve petioleleri gizlidir. Abdomenin ilk tergiti genelde petioleyi kapatır bu yüzden petiole hiç yokmuş gibi görünür. Dolichoderus gibi bazı cinslerin petioleleri oldukça açıkta ve barizdir. Koza öremezler, dikenleri veya iğneleri yoktur. Abdomenlerinin sonunda genelde bir yarık, çentik bulunur.
-Bothriomyrmex
-Dolichoderus
- Linepithema
- Liometopum
-Tapinoma
-Dolichoderus
- Linepithema
- Liometopum
-Tapinoma
3-Myrmicinae
Türkiye'nin en kalabalık altfamilyasıdır. Petioleye ve Postpetioleye sahiptirler. Kimi türleri iğneye sahiptir. Bazı türlerinde de dikenler vardır. Pupaları kozasızdır. Antenlerinde topuzlar mevcuttur.
-Aphaenogaster
-Cardiocondyla
-Carebara
-Crematogaster
-Formicoxenus
-Harpagoxenus
-Leptothorax
-Manica
-Messor
-Monomorium
-Myrmecina
-Myrmica
-Myrmoxenus
-Oxyopomyrmex
-Pheidole
-Solenopsis
-Stenamma
-Strongylognathus
-Strumigenys
-Temnothorax
-Tetramorium
-Trichomyrmex
-Cardiocondyla
-Carebara
-Crematogaster
-Formicoxenus
-Harpagoxenus
-Leptothorax
-Manica
-Messor
-Monomorium
-Myrmecina
-Myrmica
-Myrmoxenus
-Oxyopomyrmex
-Pheidole
-Solenopsis
-Stenamma
-Strongylognathus
-Strumigenys
-Temnothorax
-Tetramorium
-Trichomyrmex
4-Ponerinae
Pek yaygın olmayan bir altfamilyadır. Bedenleri ince uzundur, uzun ve kalın dikdörtgeni andıran şekilde bir petioleleri vardır. Koza örerler, iğneleri vardır fakat spineleri yoktur. Anten topuzları vardır. Cryptictirler yani yer üstünde görünmeden ışıktan uzak yaşarlar.
-Crytopone
-Emeryopone
-Hypoponera
-Ponera
-Emeryopone
-Hypoponera
-Ponera
5-Dorylinae
Ordu türlerinden oluşan bir altfamilyadır. Yani tamamen göçebe yaşarlar. Cryptictirler. Dorylus cinsinin petiolesi vardır, anten topuzu yoktur; Aenictus ve Parasyscia cinslerininse Postpetiolesi ve anten topuzu vardır. Thoraxları tamamen birbirine kaynaşmıştır ve düzdür. Genelde işçilerin gözleri yoktur. Aenictus'ta iğne görülmüştür. Dikenleri yoktur. Bilindiği kadarıyla ülkemizde bulunan Dorylinaelerin hiçbiri koza örmüyor. Kendileri çok çok nadirdir, göçebe yaşadıkları için esaret altında beslenemezler, cryptic oldukları için yüzeyde görülemezler. Uçuş gibi istisna durumlarda prensine denk gelebilirsiniz veya işçileri yuva ağzında görebilirsiniz. Aklınızda tutmanız veya bilmeniz gereken bir alt familya değiller, bulan birisini görme ihtimaliniz yok denecek kadar az. Gördüğünüzde de kendilerini belli ederler.
-Aenictus
-Dorylus
-Parasyscia
-Dorylus
-Parasyscia
6-Amblyoponinae
Fazlasıyla nadir bir altfamilyadır. Ülkemizdeki tek üyesi Stigmatomma cinsidir. Kare kafası, uzun çenesi ve ince bedeni ile farklı bir cins ile karıştırılamayacak kadar spesifiktir. Fakat meraklısı için ayrımını söyleyeyim:
Amlyoponinae altfamilyası, gasterin ilk tergiti ile yarısına kadar kaynaşmış halde olan petioleden kendilerini belli ederler.
Pupalarına koza örerler, dikenleri yoktur, tek petioleleri vardır. Antenleri topuzludur. İğneleri mevcuttur.
Stigmatomma
-Stigmatomma
7-Proceratiinae
Tıpkı Amblyoponinae gibi bu altfamilya da fazlasıyla nadirdir ve oldukça spesifik bir yapıya sahip tek bir yerli cinsi vardır; Proceratium.
Parlak turuncu rengi ve abdomeninin 2. tergitinden itibaren başlayan eğimi ile kendisini belli eder. Tek petiolesi vardır, dikeni yoktur fakat iğnesi vardır. Pupaları kozaya sahiptir. Antenleri topuzludur.
-Proceratium
Genel bilgi düzenlemesi ve görsel yardım için @Ares 'e teşekkür ederim.
KAYNAKÇA:
Formicinae - AntWiki
Dolichoderinae - AntWiki
Myrmicinae - AntWiki
Ponerinae - AntWiki
Dorylinae - AntWiki
Amblyoponinae - AntWiki
Proceratiinae - AntWiki
Yeni Başlayanlar İçin Alt Familya Ayrımları
Herkese selamlar. Bu başlık altında bu işe yeni başlayan kişilere, alakasız cins tespitlerini önlemek adına alt familyaları tanıtacağım. Öncelikle ana konumuz olan familyanın adını, yani Formicidae'yi söyleyelim ki kafanız karışmasın. Familyaların altında alt familyalar vardır. Türkiye'de 7 adet...
karincaciftligim.com
Görsellerin Linkleri
ant (Nylanderia vaga (Forel, 1901))
Image 5486590 is of ant (Nylanderia vaga (Forel, 1901)) adult(s). It is by Eli Sarnat. Gaster with acidopore.
www.insectimages.org
Bear Foods (Title)
www.bearteam.info
Red Imported Fire Ant (RIFA)
Kompostmaur – Wikipedia
Stigmatomma — The Wild Martin
www.thewildmartin.com
Proceratium melinum
Proceratium melinum is a species of insects with 11 observations
www.inaturalist.org
Moderatör tarafında düzenlendi:
