Herkes merhaba!
Bu rehberimde sizlere, IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği)'nin Kırmızı Listesi'ne girmiş olan Formica pratensis türünü anlattım. Rehberin içeriği aşağıda verilmiştir. İyi okumalar dilerim!
Phylum: Arthropoda
Class: Insecta
Order: Hymenoptera
Family: Formicidae
Subfamily: Formicinae
Tribe: Formicini
Genus: Formica
Species: F. pratensis
Formica Pratensis Kraliçesi
(Görsel 1.0)
Formica Pratensis Makro Çekim.
(Görsel 1.2)
Formica cinsinin pratensis türüne aittir. Yuvalarını çam ormanları veya çam ağaçlarının bol olduğu bölgelere kurarlar. Formica rufa gibi türlere nazaran yuvaları daha kaba ve küçüktür. Bu türün kraliçesi 9-11 mm arası boyutlardadır. Diğer türleri gibi protein ağırlıklı besinler tüketirler. Tükettikleri besinler arasında en önemli olanı, istilacı bir tür olan "Lymantria dispar" tırtılı'dır. Kraliçesi ve yuvaları, dünya ve Türkiye çapında koruma altına alınmıştır. Türkiye'de şu anda sadece Trakya ve çevresinde kayıtları mevcuttur.
"Lymantria dispar" Tırtıllarının İstila Ettiği Bir Ağaç.
Türkiye'de şu anda kayıtlarda sadece Trakya ve çevresinde bulunan bu türün doğaya faydaları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından şu şekilde tanımlanmıştır:
KORUNAN BİR FORMİCA PRATENSİS YUVASI.
(Görsel 1.5)
DİĞER BİR ÖRNEK.
(Görsel 1.6)
DÜNYA ÇAPINDA YAPILAN BAZI ÇALIŞMALAR VE YAPAN KİŞİLER:
-Bution vd. (Bution, M. L. Tango, M. F. de A.,Caetano, F. H.2010) çok sayıda araştırmayı gözden geçirdikleri derleme çalışmasında insan faaliyetiyle habitatların parçalanmasının karıncaların dağılımını etkilediğini, bunun da varolan ekosistemin dengesini etkilediğini rapor etmektedir. Bu araştırıcılar, parçalanmış habitatlarda ekosistem dengesinin izlenmesinde karıncaların biyoindikatör olarak kullanılabileceğini ve koruma çalışmalarında bu grubun oldukça önemli olduğunu vurgulamaktadırlar
-Kiss ve Kobori (2010): Romanya'da Hoia ormanlarında 2004 yılında 50 olan F. pratensis yuva sayısının 2010'da 8'e, Fanatele Clujului bölgesinde ise 100'ün üzerindeki yuva sayısının 15'in altına düştüğünü belirtmektedir.
-Lapeva-Gjonova: (Lapeva-Gjonova, A., V. Antanova, A.G. Radchenko, and M. Atanasova) F. pratensis de dâhil kırmızı orman karıncalarının Bulgaristan'daki dağılımını verirken, bunların dağılımların yeterli derecede bilinmediğini, dolayısıyla Bulgaristan'da bu türün koruma statüsü hakkında bir güncellemenin gerekli olduğunu belirtmektedir.
-Cedric A. Collingwood: Babası Lawrance Arthur Collingwood annesi Annie Collingwood'un 3 çocuğundan 1i olarak ingilterede doğmuştur. Cedric'in doğa dünyasına ve özellikle karıncalara olan ilgisi açıkça onunla kaldı ve eğitimini ve kariyerini etkiledi. Bilimsel bir yol izledi, 1941'de Londra Üniversitesi'nden Zararlılar ve Hastalıklar alanında birinci sınıf Diploma ve ardından Bitki Patolojisi alanında Lisans derecesi aldı. 1941'den 1946'ya kadar Harper Adams Tarım Koleji'nde Yardımcı Entomolog oldu, ardından Tarım Balıkçılık ve Gıda Bakanlığı'na Ulusal Tarım Danışma Servisi'nde (NAAS) entomolog olarak katıldı. Cedric, NAAS'ta kaldı, çeşitli bölge ofislerinde dolaştıktan sonra son olarak Tarım Geliştirme ve Danışmanlık Servisi'nde Bölgesel Entomolog olarak çalıştığı Leeds'teki Lawnswood'a geçti. 1982'de Baş Bilim Görevlisi olarak emekli oldu ve Leeds'teki Şehir Müzesi'nde Kıdemli Araştırma Görevlisi pozisyonunu üstlendi. Cedric, kendisine dünyanın dört bir yanında karıncaları takip etme imkânı sağlayacak yeterli fonu sağlayan Devlet Memurluğu emekli maaşından çok memnundu.
Cedric Alex Collingwood (mirmekolog)
(Görsel 1.4)
Türkiye, bu türün korunması için şu önlemleri almıştır:
Trakya Üniversitesi ve Prof. Dr. Çamlıtepe'nin ekibi, bu türün korunmasına büyük katkı sağlamıştır. Yapılan araştırmalarda, Formica pratensis'in Trakya'daki dağılımı ve habitat tercihleri detaylı şekilde incelenmiştir.
Teşekkür:
Bu çalışmalara yardım eden Uzm. Dr. Volkan Aksoy, Ayşe Yılmaz, Dr. Kadri Kıran, Albena Lapeva-Gjonova, Kaan Yence, Cansu Dumlu ve Ilia Gjonov'a teşekkür ederim. Ayrıca, Formica pratensis türünün korunması için bilinçlendirme çalışmaları yapan Trakya Üniversitesi'ne saygılarımı sunarım.
İLGİLİ HARİTAYA AŞAĞIDAN ULAŞABİLİRSİNİZ.
Kendi görüş ve önerilerim:
Öncelikle gördüğüm ve duyduğum kadarıyla Formica pratensis'ler Rusya, Yunanistan vb. yerlerde karınca hobicileri tarafından maalesef ki kraliçeleri toplanıp, yuvaları patlatılıp, zaten koruma altında ve sayısı çok az olan bu türün sayısını daha da azaltıp yaşam yerlerini tahrip ediyorlar. Şu anki verilere göre Türkiye’de sadece Trakya ve çevresinde olan bu tür için her ne kadar koruma başlatılmış olsa da yuvaları gün geçtikçe azalıyor ve Trakya’da olan sanayileşme ile birlikte bu türün yayılım oranları da düşüyor. Türkiye olarak eğer yakın zamanda önlem almazsak bu güzel tür maalesef artık Türkiye’mizde bulunamayacak ve dolaylı yoldan ekosisteme de zarar verecek.
Buradan özellikle Trakya, Edirne, Kırklareli’nde yaşayan, hatta bu şehirlere sınır komşusu olan yerlerde oturan değerli hobidaşlarıma sesleniyorum:
Eğer bu türün kraliçesini veya işçisini yolda yürürken bile bulsanız, lütfen bulduğunuz konumu ve şehri derhal yetkililere bildirin. Lütfen eğer olur da bu Formica türünün kraliçesini doğadan bulursanız evinizde beslemeye çalışmayınız. Trakya’da bir Formica kraliçesi bulursanız bu kraliçenin türünü sorgulamak için forumumuza konu açınız. Hatta buradan değerli hobidaşlarıma ricam, elinizden geliyorsa yukarıda yazdığım yerlere yakın arkadaşlar kendi çevrelerinde bu kolonilerin olup olmadığını kendisi de araştırsın. Kim bilir, belki bu türü Türkiye’de yayar ve nesli tehlikede olan bir canlının da hayatını kurtarmış oluruz.
İyi hobiler.
KAYNAKLAR:
NOT: Bu rehber Karınca Çiftliğim Forum Üyesi @akvaryumhane tarafından yazılmış olup izinsiz veya isim vermeden paylaşılması yasaktır!
Bu rehberimde sizlere, IUCN (Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği)'nin Kırmızı Listesi'ne girmiş olan Formica pratensis türünü anlattım. Rehberin içeriği aşağıda verilmiştir. İyi okumalar dilerim!
Rehber İçeriği:
- Formica pratensis Hakkında Genel Bilgiler.
- IUCN Nedir?
- Formica pratensis'in Türkiye'deki Korunma Durumu.
- Türkiye'nin Formica pratensis'i Korumak İçin Aldığı Önlemler.
- Formica pratensis'in Dağılımı.
"Doğaya zarar vermek, kendimize zarar vermektir. Her tür, doğanın dengeli bir senfonisinde bir notadır."
-David Attenborough-1. Formica pratensis Hakkında Genel Bilgiler
Kingdom: AnimaliaPhylum: Arthropoda
Class: Insecta
Order: Hymenoptera
Family: Formicidae
Subfamily: Formicinae
Tribe: Formicini
Genus: Formica
Species: F. pratensis
Formica Pratensis Kraliçesi
(Görsel 1.0)
Formica Pratensis Makro Çekim.
(Görsel 1.2)
Formica cinsinin pratensis türüne aittir. Yuvalarını çam ormanları veya çam ağaçlarının bol olduğu bölgelere kurarlar. Formica rufa gibi türlere nazaran yuvaları daha kaba ve küçüktür. Bu türün kraliçesi 9-11 mm arası boyutlardadır. Diğer türleri gibi protein ağırlıklı besinler tüketirler. Tükettikleri besinler arasında en önemli olanı, istilacı bir tür olan "Lymantria dispar" tırtılı'dır. Kraliçesi ve yuvaları, dünya ve Türkiye çapında koruma altına alınmıştır. Türkiye'de şu anda sadece Trakya ve çevresinde kayıtları mevcuttur.
"Lymantria dispar" Tırtıllarının İstila Ettiği Bir Ağaç.
2. IUCN Nedir?
Türkçe açılımı "Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği" olan IUCN, 5 Ekim 1948'de kuruldu. Şu anda IUCN Kırmızı Listesi'nde 169.000'den fazla tür bulunmaktadır ve 47.000'den fazla tür nesli tükenme tehlikesi altındadır. Toplamda 9 adet korunma durumu sınıfı mevcuttur:- NE – Not Evaluated (Değerlendirilmedi)
- DD – Data Deficient (Veri Yetersizliği)
- LC – Least Concern (Asgari Endişe)
- NT – Near Threatened (Tehdide Açık)
- VU – Vulnerable (Hassas)
- EN – Endangered (Tehlikede)
- CR – Critically Endangered (Kritik Tehlikede)
- EW – Extinct in the Wild (Doğada Tükenmiş)
- EX – Extinct (Soyu Tükenmiş)
3. Formica pratensis'in Türkiye'deki Korunma Durumu
Dünya ve Türkiye'de korunma altına alınan Formica pratensis, IUCN verilerine göre NT – Near Threatened (Tehdide Açık) tür grubunda değerlendirilmiş olup, 1 Ağustos 1996 tarihinden bu yana tehdit altındaki türler arasında maalesef yerini almıştır.Aktif Olarak Bulunduğu Bölgeler:
Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Macaristan, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Moldova, Karadağ, Hollanda, Norveç, Polonya, Romanya, Rusya Federasyonu, Sırbistan, Slovakya, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Ukrayna, Birleşik Krallık.Türkiye'de şu anda kayıtlarda sadece Trakya ve çevresinde bulunan bu türün doğaya faydaları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından şu şekilde tanımlanmıştır:
- Çok sayıda zararlı böcek ve omurgasızların yiyicisidirler. Tırtıl, çekirge, zararlı kınkanatlı, kene gibi omurgasızlar özellikle yavrularının protein kaynağıdır. Tek bir orman karıncası yuvasındaki bireyler, bir yılda 20.000 kadar böcek yerler.
- Sağlıklı bir orman, her metrekarede 500 orman karıncası bireyi içermelidir.
- Otçul omurgasızları avlayarak ağaçların sağlıklı kalmalarını ve büyümelerini artırır, dolaylı olarak orman sağlığına katkı sağlarlar.
- Çok sayıda bitki tohumunun dağılımını sağlarlar.
- Toprağı havalandırırlar, besin döngüsüne katkıda bulunurlar. Bu açıdan en az toprak solucanları kadar faydalıdırlar. Hatta tropiklerde toprak solucanından daha fazla etkilidirler.
KORUNAN BİR FORMİCA PRATENSİS YUVASI.
(Görsel 1.5)
DİĞER BİR ÖRNEK.
(Görsel 1.6)
4. Türkiye'nin Formica pratensis'i Korumak İçin Aldığı Önlemler
Trakya Bölgesi'nde son 40 yıldır çok hızlı gelişen sanayileşme ve tarımsal faaliyetlerin bu türler üzerinde nasıl bir baskı oluşturduğu ile ilgili bir çalışma olmamakla birlikte, benzer durumlar dünyanın diğer bölgelerinde çalışılmıştır.DÜNYA ÇAPINDA YAPILAN BAZI ÇALIŞMALAR VE YAPAN KİŞİLER:
-Bution vd. (Bution, M. L. Tango, M. F. de A.,Caetano, F. H.2010) çok sayıda araştırmayı gözden geçirdikleri derleme çalışmasında insan faaliyetiyle habitatların parçalanmasının karıncaların dağılımını etkilediğini, bunun da varolan ekosistemin dengesini etkilediğini rapor etmektedir. Bu araştırıcılar, parçalanmış habitatlarda ekosistem dengesinin izlenmesinde karıncaların biyoindikatör olarak kullanılabileceğini ve koruma çalışmalarında bu grubun oldukça önemli olduğunu vurgulamaktadırlar
-Kiss ve Kobori (2010): Romanya'da Hoia ormanlarında 2004 yılında 50 olan F. pratensis yuva sayısının 2010'da 8'e, Fanatele Clujului bölgesinde ise 100'ün üzerindeki yuva sayısının 15'in altına düştüğünü belirtmektedir.
-Lapeva-Gjonova: (Lapeva-Gjonova, A., V. Antanova, A.G. Radchenko, and M. Atanasova) F. pratensis de dâhil kırmızı orman karıncalarının Bulgaristan'daki dağılımını verirken, bunların dağılımların yeterli derecede bilinmediğini, dolayısıyla Bulgaristan'da bu türün koruma statüsü hakkında bir güncellemenin gerekli olduğunu belirtmektedir.
-Cedric A. Collingwood: Babası Lawrance Arthur Collingwood annesi Annie Collingwood'un 3 çocuğundan 1i olarak ingilterede doğmuştur. Cedric'in doğa dünyasına ve özellikle karıncalara olan ilgisi açıkça onunla kaldı ve eğitimini ve kariyerini etkiledi. Bilimsel bir yol izledi, 1941'de Londra Üniversitesi'nden Zararlılar ve Hastalıklar alanında birinci sınıf Diploma ve ardından Bitki Patolojisi alanında Lisans derecesi aldı. 1941'den 1946'ya kadar Harper Adams Tarım Koleji'nde Yardımcı Entomolog oldu, ardından Tarım Balıkçılık ve Gıda Bakanlığı'na Ulusal Tarım Danışma Servisi'nde (NAAS) entomolog olarak katıldı. Cedric, NAAS'ta kaldı, çeşitli bölge ofislerinde dolaştıktan sonra son olarak Tarım Geliştirme ve Danışmanlık Servisi'nde Bölgesel Entomolog olarak çalıştığı Leeds'teki Lawnswood'a geçti. 1982'de Baş Bilim Görevlisi olarak emekli oldu ve Leeds'teki Şehir Müzesi'nde Kıdemli Araştırma Görevlisi pozisyonunu üstlendi. Cedric, kendisine dünyanın dört bir yanında karıncaları takip etme imkânı sağlayacak yeterli fonu sağlayan Devlet Memurluğu emekli maaşından çok memnundu.
Cedric Alex Collingwood (mirmekolog)
(Görsel 1.4)
Türkiye, bu türün korunması için şu önlemleri almıştır:
- Halkı bilinçlendirme çalışmaları yapılmıştır.
- Tespit edilen yuvaların koordinatları kayıt altına alınmıştır.
- Yuvaların etrafı tel örgü ile çevrilerek koruma altına alınmıştır.
- Yuva çoğaltma ve transfer çalışmaları yapılmıştır.
- Koruma altındaki yuvalara bilgilendirici levhalar asılmıştır.
Araştırma Yapılan Bölgeler:
Büyükdoğanca, Balabancık, Beğendik, Büyükaltıağaç, Çelebi, Hisarlı, Kalkansöğüt, Hacılar, Maltepe, Doğanköy, Hamzabeyli, Vaysal, Süloğlu, Akardere, Osmanlı, Ömeroba, Hanlıyenice, Hasköy.Trakya Üniversitesi ve Prof. Dr. Çamlıtepe'nin ekibi, bu türün korunmasına büyük katkı sağlamıştır. Yapılan araştırmalarda, Formica pratensis'in Trakya'daki dağılımı ve habitat tercihleri detaylı şekilde incelenmiştir.
Teşekkür:
Bu çalışmalara yardım eden Uzm. Dr. Volkan Aksoy, Ayşe Yılmaz, Dr. Kadri Kıran, Albena Lapeva-Gjonova, Kaan Yence, Cansu Dumlu ve Ilia Gjonov'a teşekkür ederim. Ayrıca, Formica pratensis türünün korunması için bilinçlendirme çalışmaları yapan Trakya Üniversitesi'ne saygılarımı sunarım.
5. Formica pratensis'in Dağılımı
Türkiye'deki dağılımına bakıldığında, kayıtlara geçen bölgelerin Trakya, Edirne ve Kırklareli olduğu görülmektedir. Tespit edilen 21 yuvanın 18'i Edirne'de bulunmuştur.İLGİLİ HARİTAYA AŞAĞIDAN ULAŞABİLİRSİNİZ.
antmaps.org
(Görsel 1.1)Yuva Tespit Çalışmalarından Öne Çıkanlar:
Yuva Bulunan Bölgeler:- Lalapaşa-Doğanköy (2 yuva)
- Lalapaşa-Hamzabeyli (yuva)
- Lalapaşa-Vaysal (yuva)
- Süloğlu (yuva)
- Süloğlu-Akardere (yuva)
- Havsa-Osmanlı (yuva)
- Lalapaşa-Ömeroba (yuva)
- Lalapaşa-Hanlıyenice (yuva)
- Lalapaşa-Kalkansöğüt (yuva)
- Lalapaşa-Hacılar (yuva)
- TOPLAM 10 BÖLGE.
Yuva Bulunamayan Bölgeler: - Havsa-Bakışlar
- Havsa-Kuzucu
- Havsa-Şerbettar
- Havsa-Abalar
- Uzunköprü-Süleymanye
- Uzunköprü-Değirmenci
- Uzunköprü
- Meriç-Yakupbey
- Meriç-Umurca
- Meriç-Kadıdondurma
- Meriç-Subaşı
- Meriç
- Meriç-Büyükaltıağaç
- İpsala-Balabancık
- Keşan-Beğendik
- Uzunköprü-Alıç-Karapınar
- Keşan-Maltepe
- Keşan-Paşayiğit
- Edirne-Budakdoğanca
- Keşan-Çelebi
- Enez-Hasköy
- Edirne-Kapıkule Yolu
- Edirne-Yenikadın Köyü
- Keşan-Büyükdoğanca
- Edirne-Avarız
- Edirne-Büyükdöllük
- Lalapaşa-Ortakçı
- Edirne-Hasanağa
- Lalapaşa-Sinanköy
- Lalapaşa-Hacıdanişment
- Edirne-Suakacağı
- Lalapaşa-Dombay
- Edirne-Demirhanlı
- Süloğlu-Geçkinli
- Süloğlu-Küküler
- Süloğlu-Büyükgerdelli
- Havsa-Arpaç
- Havsa-Bostanlı
- Lalapaşa-Sarıdanişment
- Süloğlu-Tatarlar
- Lalapaşa-Küçünlü
- Havsa-Oğulpaşa
- Havsa-Habiler
- Havsa-Musulca
- Formica Prantensis dağılım haritası.
(Görsel 1.3)
Kendi görüş ve önerilerim:
Öncelikle gördüğüm ve duyduğum kadarıyla Formica pratensis'ler Rusya, Yunanistan vb. yerlerde karınca hobicileri tarafından maalesef ki kraliçeleri toplanıp, yuvaları patlatılıp, zaten koruma altında ve sayısı çok az olan bu türün sayısını daha da azaltıp yaşam yerlerini tahrip ediyorlar. Şu anki verilere göre Türkiye’de sadece Trakya ve çevresinde olan bu tür için her ne kadar koruma başlatılmış olsa da yuvaları gün geçtikçe azalıyor ve Trakya’da olan sanayileşme ile birlikte bu türün yayılım oranları da düşüyor. Türkiye olarak eğer yakın zamanda önlem almazsak bu güzel tür maalesef artık Türkiye’mizde bulunamayacak ve dolaylı yoldan ekosisteme de zarar verecek.
Buradan özellikle Trakya, Edirne, Kırklareli’nde yaşayan, hatta bu şehirlere sınır komşusu olan yerlerde oturan değerli hobidaşlarıma sesleniyorum:
Eğer bu türün kraliçesini veya işçisini yolda yürürken bile bulsanız, lütfen bulduğunuz konumu ve şehri derhal yetkililere bildirin. Lütfen eğer olur da bu Formica türünün kraliçesini doğadan bulursanız evinizde beslemeye çalışmayınız. Trakya’da bir Formica kraliçesi bulursanız bu kraliçenin türünü sorgulamak için forumumuza konu açınız. Hatta buradan değerli hobidaşlarıma ricam, elinizden geliyorsa yukarıda yazdığım yerlere yakın arkadaşlar kendi çevrelerinde bu kolonilerin olup olmadığını kendisi de araştırsın. Kim bilir, belki bu türü Türkiye’de yayar ve nesli tehlikede olan bir canlının da hayatını kurtarmış oluruz.
İyi hobiler.
KAYNAKLAR:
GÖRSEL KAYNAKLAR:
(Görsel 1.0)
(Görsel 1.1)
(Görsel 1.2)
(Görsel 1.3)
(Görsel 1.4)
(Görsel 1.5)
(Görsel 1.6)
NOT: Bu rehber Karınca Çiftliğim Forum Üyesi @akvaryumhane tarafından yazılmış olup izinsiz veya isim vermeden paylaşılması yasaktır!
