- Katılım
- 14 Ocak 2022
- Mesajlar
- 44
- Tepkime puanı
- 22
Merhaba arkadaşlar,
Bugün okuduğum kitaplardan ilgi çekici gördüğüm kısımları sizinle paylaşacağım bir günlüğe başlıyorum. Genellikle ana konumuz sevgili böcek ve karıncalar olacak ama bazen organik kimyaya, bazen farmakolojiye (ya da benzer başka bir konuya) girebilirim.
Böcekler özelinde ilerleyeceğim asıl kaynak The Insects: An Outline of Entomology'nin Türkçe çevirisi olacak. Kitap 2012 basım olduğu için bazı bilgilerin güncellenmesine ihtiyaç olabilir. O konuda da yardımlarınızı bekliyorum.
Phengaris arion: İçimizdeki Hain
İddialı bir başlık olduğunun farkındayım ama fikrinizi değiştirebileceğimi düşünüyorum.
19.yy'nin sonlarına doğru İngiltere'nin güneyinde Phengaris arion popülasyonunda ciddi bir azalma rapor ediliyor. 20. yy'nin sonlarına doğru bu güzel tür, yaklaşık 30 koloni ile sınırlı kalıyor. 1974 yılında ise sadece 2 koloni ayakta kalabiliyor. 1950'de 100.000 olarak hesaplanan ergin birey sayısı, sadece 20 yıl içerisinde 250 bireye kadar düşüyor.
Tabii yetkililer bu kötü tabloyu düzeltmek için önlemler alıyorlar. Bu kelebeğin konak bitkisi olan yabani kekik (Thymus praecox) popülasyonunun azalmasını engellemek için otçul canlıların uzaklaştırılması ve bir kısmının hastalık nedeniyle ölmesi ile yabani kekik popülasyonu korunsa da Phengaris arion türü yok olmanın eşiğine geliyor.
Bu konuda çalışan araştırmacı ve görevlilerin yaşadıkları şoku düşünüyorum da, "temel sorunu" çözüp yabani kekik popülasyonunda azalmaları durdurmalarına rağmen bu kelebeklerin yok olmak üzere olduklarını görünce ne hissettiler acaba... Şimdi siz, araştırmacıların yaptıkları hatayı düşünürken gelin bu kelebeklerin ön yaşam döngüsüne bir göz atalım.
Ben de Sizdenim
Ergin kelebek tarafından yabani kekik bitkisi üzerine bırakılan tırtılımız birkaç haftalık beslenme süresi sonrası kendisini bitkiden yere atar ve bir Myrmica sabuleti'nin gelip onu yuvasına götürmesini bekler. Onu bulan karınca, tırtılla bir saatten fazla bir süre ilgilenir kelebek ise onu, dorsal balözü bezlerinden salgılanan şekerle besler. Tırtıl, kendisini karıncaya kaçak bir karınca yavrusu olduğuna ikna eder ve karınca tarafından yuvaya taşınır.
9-10 ay boyunca karınca yavruları ile beslenir. (Not: Buradaki karınca yavrusundan kastın yeni çıkmış karıncalar mı, yoksa karınca yumurtaları/pupaları mı, anlayamadım.) Kelebeğimizin başarılı bir pupa evresine geçmesi için yaklaşık 230 karınca yavrusuna ihtiyacı vardır. Salgıladığı kimyasallar ile öldürülmekten kurtulurken, çıkardığı seslerle de kraliçeyi taklit ederek koloni içinde özel bir ilgi elde eder.
Mikroiklim ve Karınca Tercihi
Eğer buraya kadar okuyup hâlâ araştırmacı ve görevlilerin yaptığı hatanın ne olduğunu merak ediyorsanız, şimdi cevap zamanı.
Doğru cevap: karınca seçimi. Küçük tırtılı Myrmica sabuleti'nin bulması ile örnek olarak Myrmica scabrinodes'in bulması arasında ciddi bir fark bulunuyor. Myrmica sabuleti bulduğunda tırtılın hayatta kalma oranı %15 iken, Myrmica scabrinodes'in bulması durumunda bu oran dramatik bir şekilde %2'ye düşüyor ve araştırma gösteriyor ki Phengaris arion türünün hayatta kalabilmesi için yabani kekikten kendisi yere bırakan tırtılların %50 oranında Myrmica sabuleti karıncaları tarafından bulunması gerekiyor.
Üstelik tırtılın hayatta kalabilmesi için 400 sağlıklı işçi gerekirken, kanatlı kraliçe sayısı yaşam şansını azaltıyor. (Not: Kitapta bu kanatlı kraliçelerden kastın prensesler olduğunu düşünüyorum.) Kısaca tırtılı bulan koloninin genç bir koloni olması gerekiyor. Ve Myrmica sabuleti kraliçeleri, yeni yakılmış çayırlık alanları seçiyorlar.
Sonuç olarak, otçul canlıların bölgeden uzaklaşması ile kısa boylu çayırlık alanın yerini çalımsı bir yapı alıyor. Bu da bitki ve toprağa yakın kesim arasında farklı bir mikroiklim oluşmasına ve diğer Myrmica türlerine davetiye çıkarıyor. Böylece tırtılımızı alıp besleyen ilgili dadıların yerini onun bir yabancı olduğunu fark eden türler alıyor.
Bugün okuduğum kitaplardan ilgi çekici gördüğüm kısımları sizinle paylaşacağım bir günlüğe başlıyorum. Genellikle ana konumuz sevgili böcek ve karıncalar olacak ama bazen organik kimyaya, bazen farmakolojiye (ya da benzer başka bir konuya) girebilirim.
Böcekler özelinde ilerleyeceğim asıl kaynak The Insects: An Outline of Entomology'nin Türkçe çevirisi olacak. Kitap 2012 basım olduğu için bazı bilgilerin güncellenmesine ihtiyaç olabilir. O konuda da yardımlarınızı bekliyorum.
Phengaris arion: İçimizdeki Hain
İddialı bir başlık olduğunun farkındayım ama fikrinizi değiştirebileceğimi düşünüyorum.
19.yy'nin sonlarına doğru İngiltere'nin güneyinde Phengaris arion popülasyonunda ciddi bir azalma rapor ediliyor. 20. yy'nin sonlarına doğru bu güzel tür, yaklaşık 30 koloni ile sınırlı kalıyor. 1974 yılında ise sadece 2 koloni ayakta kalabiliyor. 1950'de 100.000 olarak hesaplanan ergin birey sayısı, sadece 20 yıl içerisinde 250 bireye kadar düşüyor.
Tabii yetkililer bu kötü tabloyu düzeltmek için önlemler alıyorlar. Bu kelebeğin konak bitkisi olan yabani kekik (Thymus praecox) popülasyonunun azalmasını engellemek için otçul canlıların uzaklaştırılması ve bir kısmının hastalık nedeniyle ölmesi ile yabani kekik popülasyonu korunsa da Phengaris arion türü yok olmanın eşiğine geliyor.
Bu konuda çalışan araştırmacı ve görevlilerin yaşadıkları şoku düşünüyorum da, "temel sorunu" çözüp yabani kekik popülasyonunda azalmaları durdurmalarına rağmen bu kelebeklerin yok olmak üzere olduklarını görünce ne hissettiler acaba... Şimdi siz, araştırmacıların yaptıkları hatayı düşünürken gelin bu kelebeklerin ön yaşam döngüsüne bir göz atalım.
Ben de Sizdenim
Ergin kelebek tarafından yabani kekik bitkisi üzerine bırakılan tırtılımız birkaç haftalık beslenme süresi sonrası kendisini bitkiden yere atar ve bir Myrmica sabuleti'nin gelip onu yuvasına götürmesini bekler. Onu bulan karınca, tırtılla bir saatten fazla bir süre ilgilenir kelebek ise onu, dorsal balözü bezlerinden salgılanan şekerle besler. Tırtıl, kendisini karıncaya kaçak bir karınca yavrusu olduğuna ikna eder ve karınca tarafından yuvaya taşınır.
9-10 ay boyunca karınca yavruları ile beslenir. (Not: Buradaki karınca yavrusundan kastın yeni çıkmış karıncalar mı, yoksa karınca yumurtaları/pupaları mı, anlayamadım.) Kelebeğimizin başarılı bir pupa evresine geçmesi için yaklaşık 230 karınca yavrusuna ihtiyacı vardır. Salgıladığı kimyasallar ile öldürülmekten kurtulurken, çıkardığı seslerle de kraliçeyi taklit ederek koloni içinde özel bir ilgi elde eder.
Mikroiklim ve Karınca Tercihi
Eğer buraya kadar okuyup hâlâ araştırmacı ve görevlilerin yaptığı hatanın ne olduğunu merak ediyorsanız, şimdi cevap zamanı.
Doğru cevap: karınca seçimi. Küçük tırtılı Myrmica sabuleti'nin bulması ile örnek olarak Myrmica scabrinodes'in bulması arasında ciddi bir fark bulunuyor. Myrmica sabuleti bulduğunda tırtılın hayatta kalma oranı %15 iken, Myrmica scabrinodes'in bulması durumunda bu oran dramatik bir şekilde %2'ye düşüyor ve araştırma gösteriyor ki Phengaris arion türünün hayatta kalabilmesi için yabani kekikten kendisi yere bırakan tırtılların %50 oranında Myrmica sabuleti karıncaları tarafından bulunması gerekiyor.
Üstelik tırtılın hayatta kalabilmesi için 400 sağlıklı işçi gerekirken, kanatlı kraliçe sayısı yaşam şansını azaltıyor. (Not: Kitapta bu kanatlı kraliçelerden kastın prensesler olduğunu düşünüyorum.) Kısaca tırtılı bulan koloninin genç bir koloni olması gerekiyor. Ve Myrmica sabuleti kraliçeleri, yeni yakılmış çayırlık alanları seçiyorlar.
Sonuç olarak, otçul canlıların bölgeden uzaklaşması ile kısa boylu çayırlık alanın yerini çalımsı bir yapı alıyor. Bu da bitki ve toprağa yakın kesim arasında farklı bir mikroiklim oluşmasına ve diğer Myrmica türlerine davetiye çıkarıyor. Böylece tırtılımızı alıp besleyen ilgili dadıların yerini onun bir yabancı olduğunu fark eden türler alıyor.
